Mỗi khi mùa thi đến, cụm từ "học tủ" lại trở nên nóng hổi hơn bao giờ hết trong các cuộc trò chuyện của học sinh, sinh viên. Đây được xem như một "phao cứu sinh" đầy may rủi, một chiến thuật đối phó với những kỳ thi căng thẳng. Nhưng liệu đây có phải là một phương pháp học tập khôn ngoan? Trong bài viết này, Gen Skill sẽ cùng bạn tìm hiểu học tủ là gì và những khía cạnh xoay quanh vấn đề này?
1. Học tủ là gì?
Để có thể hiểu rõ các vấn đề liên quan, trước hết ta cần tìm hiểu học tủ là gì?
Học tủ là một phương pháp học tập mang tính đối phó, trong đó người học chỉ tập trung vào một vài phần kiến thức, một vài dạng bài tập cụ thể mà họ dự đoán rằng sẽ xuất hiện trong đề thi. Thay vì nắm vững toàn bộ nội dung môn học, người học tủ chọn cách "đầu tư" thời gian và công sức vào một phạm vi giới hạn với hy vọng sẽ "trúng tủ". Lối học này thường đi kèm với việc học vẹt, tức là ghi nhớ máy móc mà không cần hiểu sâu bản chất vấn đề.
Ví dụ thực tế: Một sinh viên chuẩn bị thi môn Lịch sử Việt Nam. Thay vì học tổng quan các triều đại, bạn ấy chỉ tập trung học thuộc lòng mọi chi tiết về nhà Trần (từ sự thành lập, các vị vua, các cuộc kháng chiến,...) và bỏ qua hoàn toàn các triều đại khác như Lý, Lê, Nguyễn. Đây chính là học tủ.
2. Học tủ có phải là phương pháp học tập hiệu quả?
Nếu xét về tính "hiệu quả" trong một phạm vi cực kỳ hẹp và ngắn hạn, việc học tủ đôi khi có thể giúp bạn vượt qua một kỳ thi cụ thể nếu bạn may mắn "trúng tủ". Đây cũng chính là lý do khiến phương pháp này vẫn còn tồn tại. Nó mang lại cảm giác tiết kiệm được thời gian và công sức, đặc biệt là khi quỹ thời gian ôn tập còn quá ít.
Tuy nhiên, đó chỉ là một ảo tưởng ngắn hạn. Về bản chất, đây là một phương pháp học tập phi hiệu quả và mang tính hủy hoại. Nó không giúp bạn xây dựng nền tảng kiến thức, không rèn luyện được tư duy, và kiến thức bạn có được sẽ bay hơi ngay sau khi kỳ thi kết thúc. Vì vậy, câu trả lời chắc chắn là KHÔNG, học tủ không phải là một phương pháp học tập hiệu quả.
3. Hậu quả lâu dài của việc học tủ
Việc lạm dụng lối học đối phó này sẽ để lại những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến con đường học vấn và sự nghiệp của bạn sau này.
3.1. Tạo ra lỗ hổng kiến thức hệ thống
Kiến thức ở những bậc học cao hơn thường được xây dựng theo hình kim tự tháp, các môn học có sự liên kết chặt chẽ với nhau. Việc học tủ một môn sẽ tạo ra những lỗ hổng kiến thức nghiêm trọng. Khi lên các học phần nâng cao, bạn sẽ không có đủ nền tảng để tiếp thu, dẫn đến tình trạng càng học càng đuối, mất gốc và dễ chán nản với chính ngành học của mình.
3.2. Triệt tiêu khả năng tư duy logic và giải quyết vấn đề
Mục đích của việc học là để hiểu, vận dụng và sáng tạo. Lối học tủ đi ngược lại hoàn toàn với mục đích này. Khi chỉ chăm chăm ghi nhớ bề mặt con chữ, bạn đã bỏ qua quá trình tư duy, phân tích, liên kết các kiến thức để giải quyết vấn đề. Dần dần, bộ não của bạn sẽ trở nên lười biếng, mất đi sự sắc bén và khả năng tư duy phản biện cần thiết cho công việc sau này.
3.3. Gây ra tâm lý bất an và sự tự tin giả tạo
Người học tủ luôn sống trong tâm trạng lo lắng, bất an, sợ "lệch tủ". Sự thành công có được từ may mắn không mang lại cảm giác thỏa mãn hay tự tin thực sự. Thay vào đó, nó có thể tạo ra "hội chứng kẻ giả mạo" (imposter syndrome), khiến bạn luôn nghi ngờ năng lực của bản thân và sợ bị người khác phát hiện ra mình không hề có kiến thức như điểm số thể hiện.
3.4. Không đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động
Nhà tuyển dụng không cần những "cỗ máy ghi nhớ". Họ cần những nhân viên có khả năng tư duy, sáng tạo và giải quyết được các vấn đề thực tế của doanh nghiệp. Một ứng viên có bảng điểm đẹp nhưng kiến thức rỗng tuếch, không thể trả lời các câu hỏi phỏng vấn chuyên môn sâu sẽ ngay lập tức bị loại bỏ. Tấm bằng đẹp nhờ việc học tủ sẽ trở nên vô giá trị.
